Kad(e)r(ini) Bilmek

Dunyadaki hayat sahipleri olarak nelere sahibiz acaba? Zamana, paraya, sagliga, iyi anne babalara, belki iyi eslere, guzel arkadaslara, temiz sicilli mazilere, gurur duyulacak bir tarihe, umutlarla dolu yarinlara, yasama sevincine, ozlemlere, hislere, dikkatli adimlara, saglam zeminli dusuncelere. Ornekler sonuna vasil olunamayacak kadar cogaltilabilir. Sahib oldugumuz halde farkinda olmadiklarimiz pek cok. Misal, bobreginin calismasinda bir sorun olmayan biri vucudunun o bolgesinde bobrek oldugunu bilmez. Cunku bobrek ona orada oldugunu henuz hatirlatmamistir. Simdilerde ne zaman birilerinin bebek beklediklerini ogrensem onlari anne baba olacaklari icin tebrik ederken hemen pesine bir bebegin dogdugunda sahip olmasi muhtemel o kadar hastalik varken bebegin saglikli dogmasinin mucize olacagini soylemek istiyorum. Lakin onlari endiselendirmekten ictinab ettigim icin bunu yapmiyorum.

Velhasil hersey yolundayken akla hucum eden onca sey olmasina ragmen, basimiz dara dusunce bunlarin hicbirinin akla gelmemesi sayan-i hayrettir. Sahip olduklarimizin pek azinin kiymetini onu kaybetmeden bilebiliyoruz. Mesela; evli olanlar icin kolay olsa gerek esini elestirmek, yargilamak, onu dusunce veya davranis kaliplarina sokmak, begenmemek, kusurlarini ortaya sacip dokmek kavgalar icin malzeme toplamak. Evli degilim ama bir seyi bilmek icin illaki tecrubeye gerek var mi? Misal ucurumdan atlarsan olecegini tecrube etmesen bile bilirsin. Yahut bicagi eline bastirdiginda kesecegine suphen var mi? Hasili sahip olduklarimizi dusununce, sahip olmak yetmez sahip cikmak gerek demek geliyor icimden. Insan zamana nasil sahip cikar, onu kendi hesabina nasil kullanirsin bunu bilemiyorum. Fakat bildigim bir sey var ki bunu mutlaka yapmali.

Eski zamanlarda ugurlarina can feda annelerimiz birinin fayda gordugu bir ilaci, bunyeye, yasa, agri veya acinin turune bakmadan baska bir bunyeye uygulamaya kalkarlardi. Sonra fayda goremeyince de ilaca kusur bulunur ve mesele umutsuzca kapatilirdi. Bu dahi bir cozum gayreti ama beyhude bir gayret. Merhum Tanpinar “Beyhude calisan cabuk yorulur” buyuruyor. Her ilac her bunyeye sifa olmaz. Eger fayda gorecegin bir fikir, bir ilac, bir deva veya bir cozum ariyorsan, sana hitab edeni yani sana ozel olani bulmalisin.
Dinlerin, dillerin, kulturlerin, mezhep, siyasi parti ve tarikatlarin farkliliklarinda bir hikmet olacabilecegeni dusunuyorum.

Surgundeki sairimiz Nazim Hikmet Ran bir siirinde
“Yaşamak bir ağaç gibi tek ve hür
Ve bir orman gibi kardeşçesine” hitabiyla bize seslenirken. Belki kendi hayatinda basaramadigi seyi istiyor bizden.

Bir isyerinde, okulda, yolculukta veya ayni evde yasayan herkes bilir ki birlikte yasamak hayli zor bir meseledir. Hem birey olmanin, hem de bir butunun parcasi olmanin hakkini vereceksin, elestirirken belden asagi vurma kolayligina dusmeyecek, bireylerin fakliliklarini zenginlik olarak gorecek, farkliliklardan ziyade ortak noktalar uzerinde calisacak ve bunlari nazari itibara alacaksin, tahammulsuzluk batakligina dusmeyecek ve hatta bunun adi fedalarliksa birlikte yasamak icin turlu fedakarliklari goze alacaksin. Ve asla unutmayacaksin ki agac olmadan orman olamaz.

Bir zamanlar Allah rahmet eylesin Ecevit Basbakanken derdim ki kendi kendime “Yahu bu isler o kadar da zora benzemiyor belki ben de birgun bu yola girerim” deyip basliyordum saydirmaya. Ama simdi durum cok farkli. Cunku yurunen yollarin ne kadar uzun ve zahmetli oldugunu gordum. Gotdukten sonra da acikcasi gozum kesmiyor. Yapmanin ne kadar zor oldugunu gordukce o isi yapanlara karsi tavir almaktan geri duruyorum.

Bir isin nasil yapilacagini en iyi ogrendigim zamanlar koyde kahvehane mac seyrederkendi. Bir oyuncu musait durumda topu kaleye degil de daglara taslara yollayinca baslanirdi hemen tarif etmeye. Sunu soyle yapsana, ayaginin surasiyla vursana falan. Ayni topu kendilerine versen ne yapacagi belli oldugu halde konusmaktan geri kalmazlardi. Idareci konumundaki insanlarin calip cirptiklarindan sikayet edenlerin “ah o imkanlar bir de ben de olsa ben de su kadar asiririm” demeleri isin mantigini ortaya koyuyor sanirim. Onlara gore yanlis olan calmak degil, calanin kendisi degil de bir baskasi olmasi. Haricten gazel okumak isin kolay yani. Mesele kendi et ve kemigimize geldiginde isin rengi nasil da degisiveriyor degil mi? Simdi soralim kendimize hangisi daha gercek. Kitabin ortasindan konustugumuz hal mi? Yoksa hayatimizda tatbik ettigimiz hal mi?

Baskasi sana kizinca sinirlendigin halde sen baskasina sinirlenmekte bir beis gormuyor hatta bunun icin kendince makul bahneneler buluyorsun. Ilginc. Gercekten cok ilginc. Ogretmenlerin veya hocalarin evlatlarinin, onlarin nasihatlerinden nasipsiz olmasi. Isinde basarili yoneticilerinin iyi arkadas olamamalari veya evliklerinde, ailerinde sorunlar yasamalari tamamen kafayi sakata sokan meseleler. Demek ki ilactan sifa ummakta oldugu gibi burada da ayni cozum gecerli. Her hukum, her hareket ayni neticeyi vermiyor. Bir iste basarili olmak bizi tumden basarili kilmiyor. Tarihten gecmek iyi ama ya diger dersler ne olacak.

Hulasa etmek icin sununla bitirelim. Isin kolayina tevessul etmeden, hakkini vererek, bir takim fedakarliklari goze alacak ve birlikte yasamak icin gonullu olmaliyiz.